Alles wat je over wiet en de ziekte van Parkinson moet weten

De ziekte van Parkinson (PD) is een degeneratieve aandoening die zeer invaliderend kan zijn. Naar schatting lijdt maar liefst één op de vijfhonderd mensen aan de ziekte. De symptomen beginnen meestal geleidelijk, maar verergeren na verloop van tijd. Patiënten verliezen aanvankelijk hun gevoel voor fijne motoriek, waardoor lopen en praten moeilijker wordt. Mensen die aan Parkinson lijden, kunnen ook met gedragsveranderingen of andere psychische aandoeningen te maken krijgen. De ziekte treft zowel mannen als vrouwen, maar mannen lijken ongeveer 50% vaker door de ziekte getroffen te worden. Leeftijd speelt een belangrijke rol bij het ontwikkelen van Parkinson, en de meeste patiënten krijgen het als ze rond de zestig jaar oud zijn.

Er zijn momenteel geen middelen die de ziekte kunnen genezen. Maar er bestaan wel talrijke behandelingen en therapieën die patiënten kunnen helpen om er beter mee om te gaan. Zo zouden veel complementaire therapieën PD-patiënten helpen, waar ook cannabis onder valt. Maar helaas zijn slechts enkele van deze therapieën medisch goedgekeurd.

Maar wat maakt cannabis nu precies tot een interessant middel om de symptomen van de ziekte van Parkinson te verzachten? En wat heeft de geneeskunde over dit onderwerp te zeggen? Lees verder om het te ontdekken.

Wat is de ziekte van Parkinson?

De ziekte van Parkinson is een neurodegeneratieve aandoening. Dit betekent dat het gekenmerkt wordt door degeneratie van het zenuwstelsel, meer specifiek de neuronen in je hersenen. De symptomen van PD ontwikkelen zich langzaam door de jaren heen, al kan dit per persoon verschillen. Dit heeft te maken met het feit dat de ziekte zich bij elke patiënt anders kan uiten.

• Wat is de oorzaak van de ziekte van Parkinson?

De ziekte van Parkinson ontstaat wanneer zenuwcellen (neuronen) in een specifiek gebied van je hersenen (de basale ganglia) verzwakt raken of afsterven. Dit kan veel problemen in je lichaam veroorzaken, aangezien de basale ganglia verantwoordelijk is voor het motorisch vermogen. Wanneer neuronen normaal functioneren, produceren ze dopamine. Dit is een belangrijke chemische stof in je hersenen. Verzwakte neuronen maken echter minder dopamine aan. Hierdoor ontstaan de lichamelijke symptomen van de ziekte van Parkinson. Momenteel weten wetenschappers niet waarom sommige neuronen verzwakken of ophouden met werken.

Welk effect kan de ziekte van Parkinson op je lichaam hebben?

Mensen met PD kunnen met een verscheidenheid aan symptomen te maken krijgen. Deze kunnen in twee categorieën ingedeeld worden: bewegingsgerelateerde symptomen (of motorische symptomen) en niet-bewegingsgerelateerde symptomen (of niet-motorische symptomen).

De motorische symptomen die het vaakst voorkomen, zijn:

• Lichaamstrillingen

De kenmerkende trillingen (tremoren) die door de ziekte van Parkinson veroorzaakt worden, treden vooral tijdens rustmomenten op. Wanneer de handen in beweging zijn, kunnen de trillingen verminderen of zelfs helemaal verdwijnen. Het trillen van de handen wordt ook wel een 'pil-rollende' tremor genoemd. Dat komt omdat het lijkt alsof je hierbij voortdurend een pil tussen je duim en wijsvinger rolt. Trillingen kunnen ook in de onderlip, kaak, of benen optreden. Hierdoor worden dagelijkse handelingen soms ernstig belemmerd. Sommige mensen melden ook trillingen in hun borst, buik, of andere ledematen. In de vroege stadia van PD treffen de tremoren meestal slechts één kant van het lichaam. Stress, vermoeidheid, of extreme emoties kunnen ze tijdelijk verergeren.

• Bradykinesie

Bradykinesie is een symptoom waarbij bewegingen vertragen. Het omvat verminderde reflexieve bewegingen, zoals langzamer knipperen met je ogen of minder zwaaien met je armen als je loopt. Bradykinesie veroorzaakt ook moeilijkheden bij het uitvoeren van dagelijkse handelingen (zoals opstaan uit een stoel) en traagheid bij lichaamsbewegingen. Bradykinesie wordt daarnaast gekenmerkt door een vermindering van de gelaatsuitdrukking en geeft soms de indruk dat patiënten onnatuurlijk stil zijn.

• Stijfheid

Stijfheid is het derde symptoom waarmee dokters de ziekte van Parkinson kunnen vaststellen. Deze stijfheid wordt meestal waargenomen in de armen of benen, en gaat verder dan wat men bij typische veroudering of artritis zou verwachten. Stijfheid kan leiden tot minder beweeglijkheid, waardoor het moeilijker wordt om je te ontspannen. Het beïnvloedt ook je slaap negatief, en je spieren of gewrichten beginnen pijn te doen. De stijfheid kan daarnaast je romp- en gezichtsspieren aantasten.

• Evenwichtsproblemen

Van alle primaire motorische symptomen van PD, zijn evenwichtsproblemen het minst gemakkelijk te behandelen. Deze symptomen veroorzaken loopstoornissen en houdingsinstabiliteit. Om je evenwicht te verbeteren en te voorkomen dat je valt, wordt aanbevolen om regelmatig te bewegen. Fysiotherapie kan bovendien ook een gunstig effect op je evenwicht hebben.

• Niet-motorische symptomen

Niet-motorische symptomen komen ook vaak bij PD-patiënten voor. Daartoe behoren lusteloosheid, somberheid, constipatie, slaapstoornissen, verlies van de reukzin, en cognitieve stoornissen.

Wiet en PD

Er is weinig wetenschappelijk bewijs dat aantoont dat complementaire therapieën de ziekte van Parkinson kunnen vertragen, stoppen, of tegengaan. Veel mensen met de ziekte hebben er echter positieve ervaringen mee. Het doel van deze behandelingen is om symptomen te beheersen, pijn te verzachten, stress te verminderen, en de levenskwaliteit te verbeteren.

Complementaire therapieën die kunnen helpen, zijn bijvoorbeeld fysiotherapie, ergotherapie en logopedie. Oefeningen die goed zijn voor je lichaam en geest zijn ook aan te raden. Denk bijvoorbeeld aan yoga en meditatie. Ook manipulatieve therapieën, zoals massage en acupunctuur, kunnen helpen, of energetische therapieën, zoals reiki en qigong. Sommige patiënten gebruiken zelfs alternatieve holistische therapieën, zoals Ayurveda en traditionele Chinese geneeskundepraktijken.

Omdat Parkinson een ziekte is die het centrale zenuwstelsel aantast, en cannabis het centrale en het perifere zenuwstelsel beïnvloedt, worden ook stoffen uit deze plant bij de ziekte bestudeerd.

• Hoe beïnvloedt wiet je lichaam?

Wiet beïnvloedt je lichaam via het endocannabinoïdesysteem (ECS). Dit is een belangrijk regulatiesysteem dat cannabinoïdereceptoren, neurotransmitters (beter bekend als 'endocannabinoïden'), en enzymen gebruikt om het centrale en perifere zenuwstelsel te beïnvloeden.

Het ECS is betrokken bij vele lichaamsprocessen en -functies, zoals je stemming, je geheugen, je slaap en je eetlust. De ontregeling (of disregulatie^[1]) ervan zou een belangrijke rol spelen bij de ziekte van Parkinson, naast andere neurodegeneratieve aandoeningen.

Door cannabis te consumeren, worden de receptoren en endocannabinoïden in je lichaam geactiveerd. Dit heeft effect op de werking van de neurotransmitters in je lichaam en mogelijk ook op verschillende aspecten van het ECS.

De verschillende stoffen in cannabis kunnen door hun wisselwerking met het ECS unieke reacties teweegbrengen. Terwijl THC zich bijvoorbeeld zonder moeite bindt aan CB1-receptoren, heeft CBD een indirecter effect.

• Onderzoek naar cannabis bij de ziekte van Parkinson

Laten we de onderzoeken naar de impact van cannabisconsumptie op de ziekte van Parkinson eens nader bekijken, evenals het potentieel van specifieke cannabinoïden bij de behandeling van deze ziekte.

In 2017^[2] werd in een onderzoek aan deelnemers gevraagd om de effecten van het gebruik van cannabis bij de behandeling van Parkinson-symptomen bij te houden, evenals eventuele bijwerkingen, gedurende een periode van minstens drie maanden. Maar omdat de verzamelde gegevens subjectief zijn, kunnen ze niet dienen als wetenschappelijk bewijs om een verband aan te tonen. De deelnemers rapporteerden over het algemeen wel een verbetering van hun symptomen na het gebruik van cannabis. Er werden daarbij nauwelijks bijwerkingen vastgesteld. De onderzoekers hopen dat ze met deze studie de ontwikkeling van veiligere en effectievere geneesmiddelen op basis van Cannabis sativa kunnen bevorderen.

Een review uit 2020^[3] trachtte de doeltreffendheid van cannabis als alternatief behandelmiddel bij de ziekte van Parkinson te beoordelen. De onderzoekers observeerden vooral de factoren die het gebruik ervan in de klinische praktijk van PD belemmerden. Op basis van veertien studies, waarvan slechts vijf gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken, merken de onderzoekers op dat er, ondanks enkele positieve studieresultaten, nog onvoldoende bewijs is om cannabis bij Parkinson aan te bevelen.

Andere studies^[4] hebben geprobeerd om de effecten van cannabis op motorische symptomen vast te stellen, zoals bradykinesie, rigiditeit en tremoren, maar ook op niet-motorische symptomen^[5] die het geheugen, de stemming en slaapfunctie beïnvloeden.

Ondanks de resultaten van deze onderzoeken is therapeutische cannabis nog altijd een controversieel onderwerp. Als je lijdt aan PD moet je altijd eerst de behandelingsmogelijkheden met je dokter bespreken voor je iets nieuws probeert.

Laten we nu eens kijken naar het potentieel van specifieke cannabinoïden, zoals THC en CBD.

Hoe wordt therapeutische wiet gebruikt?

Hoewel er geen uitgebreide richtlijnen zijn voor het gebruik van cannabis om de symptomen van de ziekte van Parkinson te behandelen, hebben gebruikers over het algemeen de volgende mogelijkheden:

• Cannabis roken
• Het inhaleren van cannabis met een vaporizer (toppen of concentraten)
• Cannabis in voedsel verwerken (edibles)
• Het uitwendig toedienen van cannabis (bv. met een lotion, olie, of crème)
• Sublinguale toediening van cannabis (bv. druppels van een tinctuur onder de tong druppelen)

Elke innamemethode heeft weer een ander effect op je lichaam. Als je cannabis bijvoorbeeld rookt of vapet, voel je de effecten binnen enkele minuten. Het kan echter wel één tot twee uur duren voor je het effect voelt als je het in voedsel hebt verwerkt.

Het roken van cannabis heeft daarnaast meer bijwerkingen dan andere innamemethoden. De bijwerkingen op de korte termijn hebben vooral met de rook zelf te maken. Zo veroorzaakt de rook irritatie van de longen, gehoest, en andere luchtwegaandoeningen. Na verloop van tijd kan het roken van cannabis ook tot hartproblemen leiden of bestaande hartkwalen verergeren. Er zijn momenteel echter geen klinische studies die een direct verband tussen wiet en cardiovasculaire problemen aantonen.

Let daarnaast goed op de dosis als je cannabis eet of in de vorm van een extract inneemt: het duurt langer voor de effecten merkbaar zijn, maar ze zijn ook sterker en langduriger dan bij roken.

Verder zullen cannabisconcentraten, net zoals gerookte toppen, snel effect hebben. De effecten van deze concentraten zijn echter vele malen sterker.

Wiet en Parkinson: meer onderzoek is nodig

Tot nu toe is klinisch onderzoek naar de doeltreffendheid van therapeutische cannabis nogal beperkt geweest. Er zijn dan ook meer studies nodig om de klinische effecten ervan op de lange termijn volledig te begrijpen. Zonder aanvullend onderzoek naar doseringen en bijwerkingen, blijft het wetenschappelijk bewijs twijfelachtig.

Er is nog een lange weg te gaan tot we gereguleerde cannabisproducten met bewezen doseringsrichtlijnen tot onze beschikking hebben. Zolang invloedrijke landen cannabis niet legaliseren, zullen het gebruik ervan en het onderzoek ernaar ingewikkeld blijven. Kortom, wees altijd voorzichtig als je wiet therapeutisch, bijvoorbeeld bij PD, wilt gebruiken.