.

Cannabisextracten: de toekomst van organische fungiciden?
Kan wiet helpen bij de bestrijding van gewasziekten? Nu synthetische fungiciden steeds meer onder de loep worden genomen, blijkt uit onderzoek dat terpenen en flavonoïden een natuurlijke, bodemvriendelijke bescherming bieden. De wietplant zou wel eens een revolutie teweeg kunnen brengen in zowel biologische landbouw als thuiskweek.
Inhoud:
- De noodzaak voor organische fungiciden
- Hoe functioneren cannabisextracten als fungiciden?
- Voordelen van fungiciden op cannabisbasis vergeleken met traditionele methoden
- Uitdagingen en beperkingen van fungiciden op basis van cannabis
- Toekomstperspectief: kunnen cannabisextracten op termijn gangbare organische fungiciden worden?
In de nabije toekomst is de kans groot dat je wiet kweekt met, jawel, wiet. Niet alleen in de vorm van mulch, of door henneptouw als trellis te gebruiken, maar ook als een chemische tool om vervelende schimmelziekten zoals meeldauw en Fusarium te bestrijden.
De terpenen, flavonoïden en andere fytochemicaliën die verantwoordelijk zijn voor de effecten en aroma's van wiet vervullen belangrijke functies. Deze functies behelzen meer dan alleen het genot dat een jointje kan bieden. Deze moleculen zijn het resultaat van adaptatie, en vormen een soort chemisch arsenaal dat wietplanten beschermt tegen schimmels en andere bedreigingen.
Langzaam stappen steeds meer boeren af van conventionele kweekmethoden die grote schade aan ons milieu hebben toegebracht. Organische en bodemvriendelijke alternatieven voor voeding, gewasbeheer en plantpathogenen winnen aan populariteit.
De chemicaliën in wiet zouden een rol kunnen spelen in deze transitie naar duurzame teelt. Dit geldt zowel voor de landbouw in het algemeen als in niches zoals de biologische wietteelt.
Ontdek hier de specifieke eigenschappen die wiet tot een veelbelovende optie maken om schadelijke schimmels aan te pakken.
De noodzaak voor organische fungiciden


Dankzij de moderne technologie kunnen we meer gewassen produceren dan ooit tevoren. Hier zit echter ook een kanttekening aan: ongeveer 40%[1] van het voedsel dat we verbouwen wordt weggegooid. Dit feit laat zien waarom er drastisch iets moet veranderen.
Buitensporige grondbewerking in combinatie met kunstmest, fungiciden en andere chemische producten houdt dit landbouwsysteem in stand. Dit heeft ertoe geleid dat onze landbouwgronden ernstig zijn vervuild met microplastics, zware metalen en chemicaliën, waaronder herbiciden en fungiciden.
Als reactie hierop komen er nieuwe vakgebieden zoals agro-ecologie en duurzame landbouw op. Beide bieden een alternatieve aanpak die deze vervuilende stoffen proberen te minimaliseren, zoals het vervangen van plastic zeilen door groenbedekkers. Daarnaast onderzoeken ze verschillende manieren om schimmels te bestrijden zonder schadelijke chemicaliën.
Timorex Gold is zo'n veelbelovende, natuurlijke fungicide. Dit natuurlijke extract van Melaleuca alternifolia (tea tree) werkt zeer goed tegen een reeks plantpathogene soorten in groentes, kruiden en fruitbomen.
Ook in de wietteelt hebben biologische fungiciden hun waarde bewezen. Wietplanten hebben tijdens de bloeifase vaak last van diverse schimmelpathogenen, waaronder soorten die behoren tot de geslachten Aspergillus, Penicillium, Fusarium en Mucor.
Een onderzoek[2] uit 2023 toont aan dat verschillende biologische fungiciden meeldauw in hennep met 76-100% kunnen verminderen.
Deze bevindingen zijn veelbelovend, maar waarom zijn synthetische fungiciden eigenlijk zo problematisch? En waarom zijn duurzame alternatieven zo belangrijk?
Waarom chemische fungiciden aan populariteit verliezen
Conventionele fungiciden zijn supereffectief in het doden van schimmels. Helaas brengen chemische fungiciden aanzienlijke risico's met zich mee voor het milieu. Je kunt het vergelijken met ongewenste bijwerkingen bij veel farmaceutische medicijnen.
Bekijk de belangrijkste redenen waarom natuurlijke alternatieven nodig zijn:
- Verspreiding in de omgeving: Veel synthetische fungiciden zijn zeer schadelijk voor het milieu. Om te beginnen doden ze de doelpathogeen. Dit gaat hand in hand met nuttige schimmels die gewassen helpen beschermen en voeden.
- Giftige residuen: Sommige fungiciden blijven soms wel een jaar in de bodem zitten. Hier schaden ze niet-doelorganismen en kunnen ze in de voedselketen terechtkomen.
- Bodemdegradatie: Door de delicate microbiële gemeenschappen in de bodem te veranderen, kunnen fungiciden de vitaliteit en vruchtbaarheid van het groeimedium ondermijnen. Deze microben recyclen voedingsstoffen. Beschadigde microben zijn niet alleen slecht voor het bodemmicrobioom, maar ook voor de planten zelf.
- Resistentieontwikkeling: Net zoals bacteriën resistent kunnen worden tegen antibiotica, kunnen schimmels zich aanpassen en weerstand opbouwen. Wanneer dit soort chemische bestrijdingsmiddelen excessief gebruikt worden, creëert het selectiedruk. Dit versnelt het proces, waardoor sterkere schimmelstammen ontstaan die een stuk lastiger te bestrijden zijn.
- Watervervuiling: Fungiciden kunnen ook in water terechtkomen. Dit eist een zware tol op ecosystemen die sowieso al op talloze manieren vervuild worden.
Hoe functioneren cannabisextracten als fungiciden?


Wietextracten zouden kunnen bijdragen aan een nieuw soort plantaardige fungiciden die aanzienlijk minder risico's met zich meebrengen dan hun synthetische tegenhangers. Hoe gaat dit precies in zijn werk?
Wietplanten zijn een soort fytochemische superfabriekjes. Ze beschikken over unieke biosynthetische processen waarmee ze honderden verschillende chemicaliën tegelijk produceren. Sommige hiervan helpen de planten zowel in het wild als in de teeltomgeving tegen schimmels te beschermen.
Van terpenen en cannabinoïden tot flavonoïden, wietplanten doen er alles aan om zichzelf te beschermen. Hun einddoel is om volwassen toppen te produceren voor de voortplanting.
Hieronder ontdek je alles over deze fascinerende moleculen.
Belangrijkste antischimmelstoffen van cannabisextracten
Wietplanten hebben verschillende chemische wapens:
- Flavonoïden: Wietplanten produceren een heleboel flavonoïden, waaronder flavonoïden die veel in de natuur voorkomen, zoals quercetine en kaempferol. Daarnaast heeft wiet ook verschillende flavonoïden die exclusief in wiet voorkomen, zoals cannaflavines. Deze unieke flavonoïden lijken veelbelovend in het remmen van schimmelgroei[3]. Cannaflavines en andere unieke flavonoïden in cannabis verstoren het plasmamembraan en induceren mitochondriale disfunctie in schimmelcellen.
- Terpenen: Wietplanten produceren meer dan 140 terpenen. Dit zijn stoffen die bijdragen aan de unieke aroma's, smaken en effecten van wiet. Naast hun heerlijke aroma's zijn terpenen secundaire metabolieten die deels bedoeld zijn om planten tegen ziekten te beschermen. Wietharsextracten zijn met name zeer effectief tegen schimmels, dankzij hun hoge concentratie aan terpenen.
- Alcoholen: Extracten van wietbladeren werken ook effectief[4] tegen verschillende schimmelpathogenen bij planten, zoals Aspergillus flavipes. Verschillende stoffen zijn verantwoordelijk voor deze werking, waaronder alcoholen zoals n-butanol.
Voordelen van fungiciden op cannabisbasis vergeleken met traditionele methoden


Als fungiciden op basis van wiet de effectiviteit van conventionele fungiciden evenaren of zelfs overtreffen en tegelijkertijd de milieu- en gezondheidsrisico's verminderen, kunnen ze een belangrijke doorbraak in duurzame landbouw betekenen.
In tegenstelling tot veel chemische fungiciden die niet-selectief zijn, kunnen wiet extracten de strijd aangaan met schimmels zonder de nare bijwerkingen. Dit betekent dat ze pathogene microben kunnen helpen onderdrukken zonder nuttige bodemorganismen te verstoren.
Dit maakt ze vooral aantrekkelijk voor biologische boeren en regeneratieve telers die een gezond, levend bodemmicrobioom nastreven.
Bij langdurig gebruik in hoge concentraties kunnen ze op termijn mogelijk nuttige schimmels in de bodem verstoren. Agro-ecologie draait echter om een evenwichtige aanpak.
In combinatie met andere schimmelbestrijdingstechnieken (bijv. polycultuur) kunnen wietfungiciden zowel een kortetermijnoplossing als onderdeel van een brede, duurzame strategie zijn.
Verschillen tussen cannabisextracten en traditionele fungiciden
Dit zijn de belangrijkste voordelen van wietextracten, vergeleken met traditionele fungiciden:
- Milieuvriendelijk profiel: Fungiciden op cannabisbasis zijn biologisch afbreekbaar en blijven niet in het milieu achter zoals synthetische chemicaliën. Dit zorgt voor minder vervuiling, minder bodemverstoring en minder schade aan niet-doelorganismen.
- Duidelijk afgestemd doel: Cannabisextracten hebben nog steeds een zeer sterke werking, maar de kans is een stuk kleiner dat veel ze nuttige bodemschimmels en microben schaden. Zorg gewoon dat je ze gedoseerd en doelbewust gebruikt.
- Lager risico op resistentie: Dankzij de complexiteit en diversiteit van de verbindingen in wiet is de kans kleiner dat ziekteverwekkers snel resistentie ontwikkelen. Dit geldt voornamelijk wanneer extracten worden afgewisseld of gemengd voor verschillende effecten.
- Veiligheid voor de consument: Biologische (wiet)kwekers doen er alles aan om synthetische residuen op hun gewassen te vermijden. Fungiciden op basis van wiet zijn hiervoor een logische keuze. Bovendien hebben ze minder risico's voor wietgebruikers.
Uitdagingen en beperkingen van fungiciden op basis van cannabis


Innovatie gaat meestal niet over rozen, en de ontwikkeling van fungiciden gebaseerd op cannabis staan nog steeds in de kinderschoenen. Er is meer onderzoek nodig om alle verschillende uitdagingen aan te kunnen gaan.
Het juridische landschap aanpakken
Regelgeving blijft een van de grootste obstakels voor een breed draagvlak. Op veel plekken wordt wiet nog steeds geclassificeerd als een gereguleerde stof, zelfs in de landbouw. Dit beperkt zowel wetenschappelijk onderzoek als de commerciële ontwikkeling van landbouwproducten op basis van cannabis.
Daarnaast zijn er ook verschillen in de soorten wietproducten. Zo maken veel landen het juridisch onderscheid tussen wietproducten met nauwelijks THC en die met veel THC. Hennepextracten lijken daarom de meest voor de hand liggende keuze, maar deze bevatten vaak lagere concentraties van krachtige antischimmelbestanddelen zoals cannabinoïden en terpenen.
Toekomstperspectief: kunnen cannabisextracten op termijn gangbare organische fungiciden worden?
Het gebruik van wiet als fungicide biedt een mogelijk alternatief voor schadelijke conventionele opties. Dit geldt niet alleen voor wietkwekers, maar voor de agrarische sector in het algemeen. Fungiciden op cannabisbasis vormen minder risico's voor zowel gebruikers als het milieu.
In de toekomst kunnen dit soort producten mogelijk specifieke ziekteverwekkers bestrijden zonder resistentie te veroorzaken. Tegelijkertijd behouden ze het delicate, nuttige schimmelleven in de bodem.
Zo ver is het nog niet. De ontwikkelingen op dit gebied bevinden zich nog in een erg pril stadium en er is meer onderzoek nodig om de chemische complexiteit volledig te begrijpen. We weten nog niet precies hoe de talloze stoffen in cannabis zowel ziekteverwekkers als ander microbieel leven in de bodem beïnvloeden. Toch ziet de toekomst er op dit gebied rooskleurig uit. Het is een kwestie van tijd voordat je wiet kunt kweken met behulp van op cannabis gebaseerde fungiciden.
- https://www.wri.org/insights/how-much-food-does-the-world-waste
- https://apsjournals.apsnet.org/doi/10.1094/PDIS-09-22-2094-RE
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7168129/
- https://www.researchgate.net/publication/347510022_Antifungal_activity_of_leaf_extract_of_Cannabis_sativa_against_Aspergillus_flavipes