Hoe Herken En Voorkom Je De Kiemplantziekte?

Je hebt onlangs nieuwe zaden gekregen en je hebt zin om te beginnen met een nieuwe kweekronde. Nadat je het zaad in een beker of Jiffy pellet hebt gedaan, kijk je vol verwachting of het al tot leven komt. Het omhulsel barst open en het zaadje worstelt zich een weg omhoog, naar het licht. Je kijkt hoe de piepkleine zaailing de eerste, piepkleine blaadjes ontvouwt. Tot op dit moment ziet alles er fantastisch uit. Een paar dagen later kijk je weer en kom je erachter dat het plantje haar kopje laat hangen. Koortsachtig probeer je om het tot leven te wekken; je doet er een beetje water bij of wat "speciale voedingsstoffen". Maar niets werkt. Onverwacht is je zaailing doodgegaan en blijf je met lege handen achter. Hoe kon dit gebeuren?

WAT IS DE KIEMPLANTZIEKTE?

De kiemplantziekte is een veelvoorkomende ziekte die ontspruitende zaadjes, zaailingen of stekjes aantast. Het wordt veroorzaakt door meerdere soorten schimmels, namelijk Pythium, Botrytis en Fusarium. Pythium komt het meest voor. Ook al zijn schimmels de belangrijkste oorzaak van de kiemplantziekte, de ziekte is gewoonlijk het gevolg van meerdere factoren.

Soms is de schimmel al aanwezig in het groeimedium of in het substraat dat je tijdens de ontkiemingsfase gebruikt. Dat kan gebeuren als het niet steriel is.

Het kan ook komen doordat het substraat te lang nat is geweest, vaak doordat er te veel water is gegeven of doordat de drainage niet goed voor elkaar is.

Een laatste factor die de kiemplantziekte kan veroorzaken, is een teveel aan vocht in je groeiomgeving, vaak in combinatie met onvoldoende luchtcirculatie.

Al deze factoren op zich, of een combinatie ervan, verhogen het risico op de kiemplantziekte. Zijn de omstandigheden voor de schimmel eenmaal optimaal? Dan tast de ziekte je planten aan vanaf de onderkant van de steel, net boven de grond. De schimmel verzwakt de stengel, snijdt de vochtcirculatie van je zaailing af en doet hem uiteindelijk afsterven.

KENMERKEN VAN DE KIEMPLANTZIEKTE

Helaas kan de kiemplantziekte zich in zeer korte tijd ontwikkelen. Vaak verandert een zaailing binnen een dag van een gezond, fris plantje in een slap, levenloos geval. Als dat gebeurt, is het al te laat om er nog iets aan te doen. De schimmel heeft je plant dan al geïnfecteerd en er is geen herstel meer mogelijk. Maar je kunt de kiemplantziekte leren herkennen, zodat je kunt voorkomen dat het opnieuw gebeurt.

Een van de kenmerken van de kiemplantziekte is het verschijnen van kleine, witte vlekjes onderaan de steel, net boven de grond. Op die plek ziet de stengel er kwetsbaar en dun uit en is hij iets donkerder van kleur. Zie je iets dergelijks, maar staat de zaailing nog overeind? Dan duurt het nog maar een paar uur voordat het plantje gaat hangen.

Tip: rouwmuggen, kleine, donkere, mug-achtige muskieten, zie je vaak verschijnen als de luchtvochtigheid te hoog is. Je hoeft niet van alles uit de kast te trekken om van die muggen af te komen. Het feit dat ze er zijn, geeft echter aan dat er iets niet goed is met de hoeveelheid vocht in je groeiomgeving. De muggen verdwijnen als de vochtigheid van de grond weer normaal is.

HOE MAAK JE EEN EIND AAN DE KIEMPLANTZIEKTE?

Als het kopje van een zaailing al is gaan hangen als gevolg van de kiemplantziekte, dan kun je niets meer doen om het goed te maken. Het beste kun je het aangetaste plantje zo snel mogelijk verwijderen, met bakje en al, om te voorkomen dat de ziekte zich verspreidt naar de andere zaailingen.

Als er al een zaailing is doodgegaan aan de kiemplantziekte, dan is de kans groot dat je andere zaailingen ook zijn aangetast, ook al staan ze nu nog rechtop. Een noodmaatregel om te proberen de verspreiding van de schimmel te voorkomen, is het spuiten van waterstofperoxide. Sprenkel ongeveer 1ml (20 druppels) peroxide met een sterkte van 3% op de grond bij elke zaailing. De peroxide doodt de schimmel. Er is natuurlijk geen garantie dat je zaailingen daarmee zijn gered, zeker niet als de ziekte al in een vergevorderd stadium is. Het allerbelangrijkste is dat je weet hoe je voorkomt dat de ziekte in de toekomst opnieuw toeslaat.

HOE VOORKOM JE DE KIEMPLANTZIEKTE?

1. VOORKOM OVERMATIG VOCHT EN EEN HOGE LUCHTVOCHTIGHEID

Overmatige vochtigheid als gevolg van te veel water geven of een hoge luchtvochtigheid is meestal de oorzaak van de kiemplantziekte. Controleer je substraat regelmatig om te zien of het vochtgehalte goed is. Geef niet te vaak water en zorg ervoor dat je potten of plastic bakjes snel en makkelijk afwateren. Gebruik je een kas of kweektent met een omhulsel voor stekjes? Zorg er dan voor dat er een ventilator bovenin hangt waardoor de ruimte goed wordt geventileerd. Als er geen ventilator is, haal het omhulsel er dan regelmatig vanaf. Houd er rekening mee dat warmte en vocht het risico op schimmels en de kiemplantziekte verhogen.

2. GEBRUIK EEN STERIEL MEDIUM VOOR DE ONTKIEMING

Gebruik voor het ontkiemen van zaden alleen steriele groeimediums. Jiffy pellets, steenwol of perliet zijn daarvoor het meest geschikt. Gebruik geen grond met een dubieuze herkomst, wend je niet opnieuw tot oude potgrond en kweek niet in modder.

3. GEBRUIK SCHONE POTTEN EN MAAK TUINGEREEDSCHAP SCHOON

Gebruik alleen schone kweekpotten en -gereedschap. Als je toch potten wilt hergebruiken, maak deze en je gereedschap dan schoon met water en bleekmiddel. Zo elimineer je schadelijke ziekteverwekkers.

4. GEBRUIK GEEN MESTSTOFFEN EN MENGSELS VOOR ZAAILINGEN EN CONTROLEER DE PH-WAARDE

Geef je zaailingen in de eerste paar weken geen voedingsstoffen en mengsels. Dien je in zo’n vroeg stadium voedingsstoffen toe? Dan stimuleer je de groei van schadelijke ziekteverwekkers en geef je je zaailingen niet de kans om een gezond wortelstelsel te ontwikkelen. Begin pas met het toedienen van voedingsstoffen als je planten hun eerste echte blaadjes hebben ontwikkeld. Maar ook dan moet je beginnen met een kleine dosering. Bovendien moet je ervoor zorgen dat het water dat je gebruikt de juiste pH-waarde heeft. Een pH-meter kan je daarbij helpen.

5. GEBRUIK GEEN MINI-KAS VOOR DE ONTKIEMING

Het verhaal doet de ronde dat zaadjes tijdens de ontkieming moeten worden bedekt. Dat is onzin, maar het lukt maar niet om die mythe uit de wereld te krijgen. Gebruik geen mini-kassen voor het ontkiemen van zaden; gebruik ze alleen voor stekjes. En als je ze daarvoor gebruikt, zorg er dan voor dat je dagelijks de lucht ververst en pas op dat er zich niet te veel vocht ophoopt.

Nu je weet waardoor de kiemplantziekte wordt veroorzaakt, kun je vol vertrouwen aan de slag om je geliefde planten te beschermen tegen een dergelijke plaag.