Hoe voorkom je damping off bij het kweken van wiet?

'Damping off' (ook wel 'kiemplantziekte' genoemd) is een snel opkomende schimmel op zaailingen die ze razendsnel om zeep kan helpen. Het kan zelfs zo snel te werk gaan dat de zaadjes helemaal niet kiemen. Toch hoeft damping off niet per se het einde van je kweek te betekenen. Bovendien zijn er een paar dingen die je kunt doen om de kans erop te minimaliseren!

In dit artikel kijken we naar de verschillende oorzaken van damping off en hoe je het kunt voorkomen. Ontdek hoe je ervoor kunt zorgen dat je wietplanten de kiemfase overleven en gezond blijven!

Wat is 'damping off'?

'Damping off' is de algemene naam voor verschillende schimmels die bij zaailingen kunnen voorkomen. De naam is afgeleid van het feit dat het jonge planten er vochtig uit laat zien. De zaailingen hangen slap en verwelken uiteindelijk. Vervolgens gaan ze in een mum van tijd dood.

De microben die verantwoordelijk zijn voor het veroorzaken van damping off vallen eerst de wortels van de plant aan. Een geïnfecteerd plantje is eigenlijk niet meer te redden; de aandoening is meestal fataal. Isoleer je je geïnfecteerde planten echter, dan kun je de rest van je plantjes nog veiligstellen.

Schimmel bij zaailingen: de microbiële boosdoeners

Er zijn verschillende microben die in de rhizosfeer leven en die zich in de wortels van wietplantjes kunnen nestelen, waardoor ze verwelken:

• Pythium: misschien wel de meest voorkomende boosdoener. Pythium wordt ook wel 'wortelrot' genoemd. Deze schimmel tast plantenwortels aan, vaak met fatale gevolgen. In de cannabiskweekgemeenschap is dit een van de meest gevreesde schimmels.
• Phytophthora: dit organisme behoort tot de oömyceten en vernietigt wereldwijd talloze gewassen. Net als Pythium is Phytophthora ook een schimmel die dol is op vochtige omstandigheden.
• Rhizoctonia: deze schimmel behoort tot de orde van Cantharellales, en is nog zo’n ziekteverwekker die van natte grond houdt, de wortels van planten aantast en zo de rode loper voor damping off uitrolt.
• Fusarium: Fusarium is een schimmel die het xyleem van wietplanten binnendringt en verhindert dat het water en voedingsstoffen kan distribueren, waardoor ze uiteindelijk doodgaan.

Tekenen van damping off

De tekenen van damping off zijn vergelijkbaar met die van te veel water geven. Beide situaties leiden tot wortelrot, waardoor een plant niet goed meer water en voedingsstoffen kan opnemen. Een van de redenen dat te veel water wortelrot kan veroorzaken, is in feite dat het de perfecte omgeving creëert voor de ziekteverwekkers die voor damping off zorgen.

Symptomen van damping off zijn onder meer:

• planten zien er doorweekt uit en verwelken;
• verkleuring onderaan de steel;
• zaailingen vallen om;
• bruine en verrotte wortels;
• schimmel op de grond.

Er zijn twee verschillende soorten damping off:

• Pre-emergent damping off: de zaailing wil niet kiemen.
• Post-emergent damping off: de zaailing kiemt, maar gaat vervolgens dood.

Wat veroorzaakt damping off bij wiet?

Bovenstaande ziekteverwekkers zorgen er uiteindelijk voor dat wietplanten doodgaan door damping off. Bepaalde omstandigheden kunnen deze pathogenen echter in de hand werken. Het is dan ook cruciaal hier rekening mee te houden als je je cannabiszaailingen gezond wilt houden!

Te veel water geven

Te veel water geven, kan tot de perfecte omstandigheden leiden voor schimmelpathogenen die je planten snel kunnen aantasten. Zaden kiemen inderdaad in vochtige grond, maar overdrijf niet. Weet dus hoe je wietplanten water moet geven om damping off te voorkomen.

Met water doordrenkte grond is waarschijnlijk de grootste oorzaak van damping off. In de landbouw kan dit soms oncontroleerbaar zijn. Maar wanneer je thuis wiet kweekt (vooral binnen) kun je precies bepalen hoe vochtig de grond wordt en damping off te slim af zijn.

Slechte afvoer

Wanneer je voldoende water geeft, maar je potten weinig of geen drainagegaten hebben, kan de grond nog steeds drassig worden en kunnen je planten alsnog te nat worden.

Het is dus belangrijk om te kweken in potten met genoeg drainagegaten. Let bovendien goed op het groeimedium: is het luchtig genoeg? Bepaalde potgrond en kweekmedia houden meer water vast dan andere. Bezuinig hier niet op, want een goed doorlatend substraat is essentieel voor wiet!

Vochtig klimaat

Zeer vochtige omgevingen kunnen de kans op damping off ook vergroten. Dit kan soms lastig te managen zijn. Zaden hebben namelijk een hoge luchtvochtigheid nodig om te kiemen, maar dit kan ook schimmel in de hand werken. Zorg daarom dat tevens alle andere factoren kloppen. Zo niet, dan kan dit de situatie verergeren.

Leer dus alles over het juiste luchtvochtigheidsniveau voor de verschillende groeistadia van de wietplant.

Lage bodemtemperatuur

Een hoog vochtgehalte en een lage temperatuur zijn de perfecte combinatie voor schimmelgroei. Dit is ook een van de redenen dat buitenkwekers ervoor kiezen om zaden binnen te laten kiemen. Door de grond tijdens de eerste groeistadia op een aangenaam warme temperatuur te houden, voorkom je damping off en kan je plant over het algemeen gezond groeien.

Geïnfecteerde potgrond en compost

Als je potgrond of compost gebruikt die al geïnfecteerd is, maken je wietplanten geen enkele kans. Wees dus kieskeurig wanneer je een groeimedium voor je planten kiest.

De eenvoudigste oplossing is om grond van topkwaliteit te kopen. Maak je liever je eigen potgrondmengsel, dan moet je dit eerst pasteuriseren. Op die manier sluit je eventuele pathogene groei uit. Gebruik ook geen gebruikte grond zonder het eerst te steriliseren. Dit is belangrijk, omdat schimmel op potgrond geduldig zal afwachten op nieuwe wortels.

Zaailingen die te dicht op elkaar staan

Zaailingen waarvan de wortels heel dicht bij elkaar groeien, lopen een groter risico op damping off. De compacte aard van hun groei maakt ze vatbaarder voor infecties. Bovendien, als er eentje besmet raakt, zal het zich snel onder alle planten verspreiden. Het resultaat is een verloren oogst.

Om deze reden is het beter om zaden afzonderlijk te kiemen.

Geïnfecteerde zaden

Niet alleen de aarde kan geïnfecteerd raken, maar ook de zaden zelf. Zaadjes van topkwaliteit van gerenommeerde verkopers zijn in principe nooit besmet. Vermijd zak-zaad of andere zaden van slechte kwaliteit. Weet wat en van wie je koopt!

Plantenstress

Zaailingen hebben een zwak immuunsysteem en zijn daarom zeer vatbaar voor infecties. Om deze reden moet je proberen ze een stressvrije levensstart te geven. Alleen dan kun je de beste resultaten behalen.

Wat kun je tegen damping off doen?

Helaas kun je zaailingen die doodgaan door damping off niet genezen. Wel kun je bepaalde dingen doen om verdere schade te beperken!

• Haal geïnfecteerde zaailingen bij de gezonde weg: isoleer onmiddellijk alle zaailingen die tekenen van damping off vertonen. Wanneer ze hersteld lijken te zijn, kun je ze terugzetten. Als ze doodgaan, heb je in ieder geval de kans verkleind dat de rest van je planten beschimmelt.
• Verbeter de luchtcirculatie: gebruik een ventilator of ventilatiesysteem om de ventilatie in de kweekruimte te verbeteren. Goede ventilatie verlaagt de luchtvochtigheid, wat de kans verkleint dat de schimmelinfectie zich verder ontwikkelt.
• Verwijder geïnfecteerde potgrond: geïnfecteerde potgrond moet je zo snel mogelijk verwijderen. In principe kun je het steriliseren en opnieuw gebruiken, maar alleen als je weet wat je doet. Twijfel je, neem dan het zekere voor het onzekere en gooi het gewoon weg.
• Pas je potgrond aan: afhankelijk van de oorzaak van de damping off, moet je mogelijk je grondmix aanpassen. Het kan zijn dat je de drainage moet verbeteren, of dat je je compost moet steriliseren. Ook kun je mycorrhiza-schimmels toevoegen; deze gaan een symbiotische relatie met plantenwortels aan en helpen pathogene schimmels tegen te gaan.

Hoe je damping off kunt voorkomen

Voorkomen is altijd beter dan genezen, maar als het op damping off aankomt, is dit echt de enige oplossing. Ontdek hieronder hoe je dit kunt doen!

Gebruik schone potten en trays

Ga altijd hygiënisch te werk. Begin meteen goed en gebruik schone potten om je wiet in te kweken. Het hoeven niet per se nieuwe te zijn, maar je moet ze wel grondig schoonmaken als je ze eerder hebt gebruikt. Dit kun je doen door ze ongeveer een uur in heet water te pasteuriseren, of je kunt ze met bepaalde schoonmaakmiddelen steriliseren.

Geef op de juiste manier water

Weet hoe je water moet geven. Zaailingen houden van een licht vochtige grond, maar zorg dat het niet doorweekt raakt. Oftewel, als de grond vochtig is, hoeft je geen water te geven. Pas als de bovenlaag droog aanvoelt, mag je opnieuw bewateren. Wees daarbij niet te gortig, maar geef slechts een kleine beetje water.

Houd de luchtvochtigheid onder controle

Houd de luchtvochtigheid op het juiste niveau. De luchtvochtigheid, of relatieve luchtvochtigheid (RV), houdt verband met de temperatuur. De beste temperatuur voor zaailingen is 20–25ºC, met een RV van tussen de 65 en 70%.

Zaai de zaden apart

Zaai de zaden niet te dicht op elkaar. Plant ze in afzonderlijke potten, zodat elk zaadje genoeg ruimte heeft. Wanneer je meerdere zaden per pot zaait, houd dan 5cm tussen de zaadjes aan.

Gebruik melkzuurbacteriën

Aangenomen wordt dat het toevoegen van melkzuurbacteriën aan het groeimedium helpt bij het voorkomen van damping off^[1]. Voor een kleinschalige thuiskweek is dit wellicht wat overdreven. Maar als je het groots aanpakt, kan deze extra maatregel zeker helpen!

Ent met mycorrhiza-schimmels

In de natuur gaan planten en mycorrhiza-schimmels al van oudsher hand in hand. Het is echter pas sinds kort dat kwekers zich realiseren dat dit ook voor kweekdoeleinden nuttig kan zijn.

Mycorrhiza-schimmels koloniseren het wortelsysteem van planten en halen hier belangrijke voedingsstoffen uit. In ruil daarvoor breken ze nutriënten uit de grond af, waardoor planten ze makkelijker kunnen opnemen. Bovendien helpen mycorrhiza-schimmels plantenwortels te beschermen tegen ziekteverwekkers in de bodem.

Mycorrhiza-schimmels helpen dus niet alleen om planten tegen damping off te beschermen, maar ook om ze efficiënter te laten groeien. En dat heeft weer een positieve invloed op de oogst!

Easy Roots - Mycorrhiza Mix

Easy Roots - Mycorrhiza Mix

5/5 (129)

Koop Easy Roots - Mycorrhiza Mix

Gebruik Trichoderma

Trichoderma is nog zo’n nuttige schimmel. Wanneer je deze aan het substraat toevoegt, kan het zowel de plantengroei als de verdediging tegen ziekteverwekkers verbeteren. Trichoderma breekt net als mycorrhiza-schimmels voedingsstoffen in de potgrond af. Hierdoor kunnen ze makkelijker door de plant worden opgenomen.

Easy Roots Trichoderma

Easy Roots Trichoderma

5/5 (1)

Koop Easy Roots Trichoderma

Damping off: bescherm je zaailingen

Damping off is een echt probleem. Tegen de tijd dat je het op je planten ziet, is het eigenlijk al te laat. Verwijder in ieder geval meteen de geïnfecteerde plant(en) als je het ziet. Wat rest, is hopen dat je andere planten gezond blijven groeien.

Met de juiste voorzorgsmaatregelen kun je het risico dat zaailingen doodgaan door damping off echter aanzienlijk verminderen. Er zijn in principe twee factoren waar je rekening mee moet houden. Zorg er allereerst voor dat je weet wat het beste voor je wietplanten is. Op deze manier krijgen je planten de beste verzorging en verklein je de kans op schimmels. Ten tweede is het zaak dat je de natuur in je voordeel gebruikt. Voeg dus nuttige schimmels aan je potgrond toe. Deze verbeteren de plantengroei en creëren een natuurlijke verdedigingslinie tegen damping off. Succes!