Spanje: het volgende Nederland van Europa?

Terwijl Duitsland de legalisatie van cannabis voor medisch gebruik overweegt, het leger van Italië zich inzet voor de productie en verspreiding van cannabis en Kroatië gestart is met het verspreiden van geïmporteerde cannabisolie voor medisch gebruik uit Canada, is er in Spanje een geheel andere beweging in opmars.

Tot voor kort was er geen officiële wetgevende beweging om zelfs maar om te gaan met de, met name in de grote steden, opkomende marihuanacultuur. Marihuana is zelfs voor medisch gebruik illegaal.

Dat gezegd hebbende is sinds 1993, toen de beslissing van de drugsaanklager in Barcelona inzette, het kweken van cannabis voor gebruik in privéclubs buiten het bereik van de wet gebleven, waardoor, net zoals in Nederland, een vreemde vorm van semi-legalisatie is ontstaan.

De Spaanse Criminele Code verbiedt de verkoop van marihuana expliciet, maar dat is niet hetzelfde als consumptie van marihuana.

In de grijze zone van die wet is een nieuw soort marihuanacultuur ontstaan die zich zo mogelijk al aan het vestigen is. Terwijl het produceren, verkopen en vervoeren van marihuana om veel redenen illegaal is, is persoonlijk gebruik van marihuana en het recht tot samenkomen perfect legaal. In deze privézone zijn de non-profit cannabisclubs opgebloeid.

Net zoals ondergrondse privéclubs door de mazen in de wet vallen in vele andere plaatsen (van de Verenigde Staten tot Groot-Brittannië), werken cannabisclubs in Spanje met een maandelijks lidmaatschap. Hier kunnen leden samenkomen en privé roken, zolang ze maar aangedragen zijn door een ander lid.

Er zijn momenteel alleen in Barcelona al 268 private ‘cannabis-only’ clubs geregistreerd. Deze worden bezocht door meer dan 200.000 bewoners van de stad. Deze clubs kunnen mogelijk wettelijke problemen ondervinden bij het op grote schaal produceren, transporteren en verspreiden van cannabis. Invallen van de politie, die met name de laatste jaren steeds vaker plaatsvinden, hebben geleid tot de sluiting van een aantal grote clubs en tot het vervolgen van individuen voor het handelen in drugs.

De frustratie over de huidige situatie groeit daarmee. Je kunt het vergelijken met een bakker die een bakkerij mag openen, maar geen brood mag bakken.

LA ROSA VERDA (DE GROENE ROOS)

De huidige situatie is duidelijk moeilijk verdedigbaar voor de meeste Spanjaarden die relaxen en blowen met vrienden zien als het drinken van een wijntje. Ongeveer 10% van de Spaanse bevolking heeft het afgelopen jaar ten minste een beetje cannabis gebruikt.

In 2015, bij de nationale verkiezingen, hebben verschillende politieke partijen de intentie uitgesproken om marihuana te legaliseren om zo de groeiende zwarte markt beter te kunnen controleren. Naast het illegaal kweken, om zo de clubs en individuen van marihuana te kunnen voorzien, is er ook een significante toename van cannabis uit Marokko waar te nemen.

In september van dit jaar heeft het Catalaanse parlement een wet geïntroduceerd om de productie en distributie van marihuana in clubs te kunnen reguleren. Met de bijnaam ‘de Groene Roos’ heeft deze ontluikende wet de steun van 124 van de 135 wetgevers gekregen. Voordat dit de wetgevende macht bereikte, werd er een petitie aangeboden vóór aanname van de nieuwe wet. Deze petitie is door een recordaantal personen ondertekend en zal naar verwachting volgend jaar leiden tot een aanname van de wet.

Indien dit het geval is, zal Spanje, naast Nederland, het eerste land in de wereld zijn waar een legale infrastructuur is gecreëerd die toestaat dat iedere vorm van semipublieke consumptie van marihuana (binnen een club) gedoogd wordt. Van clubs zou echter wel worden geëist dat zij een wachtperiode van 15 dagen aanhouden voordat zij een nieuw lid aannemen. Dit is duidelijk een initiatief om wiettoerisme tegen te gaan. Spanje zou ook, in tegenstelling tot Nederland, de eerste plaats ter wereld zijn waar cannabisclubs legaal marihuana mogen kweken, transporteren en verspreiden aan hun ‘leden’. In Nederland daarentegen is dit allemaal nog niet legaal. Coffeeshops mogen hier echter wel marihuana verkopen. Als alles in Spanje gelijk zou zijn aan de rest van de planeet, dan zou het net zoals Argentinië kunnen zijn, waar vergelijkbare clubs opkomen in de grijze zone van de wet. Argentinië is echter, in tegenstelling tot Spanje, expliciet bezig met het legaliseren van marihuana voor medisch gebruik.

DE GROENE REGEN IN SPANJE

Wat zou aanname van La Rosa Verda voor de industrie hier en voor lokale klanten en toeristen in Spanje kunnen betekenen?

Het zou betekenen dat het oprichten van cannabisclubs, alsmede het kweken en verspreiden van marihuana voor deze clubs, verankerd zou worden in de Spaanse wet. Dit zou mogelijk de deuren kunnen openen voor een commerciële industrie die dezelfde soorten verschillende hulpstoffen ontwikkelt die nu alleen in Nederland, Canada en de Verenigde Staten te zien zijn, zelfs als de enige klanten de clubs zelf zouden zijn. Hoe bedrijven in een dergelijke industrie zouden kunnen opereren is een ander verhaal, maar ze zouden wel kunnen aandragen dat zij binnen de nieuwe wet vallen.

De wet zou daarnaast de deuren openen naar grotere hervorming. Tot vandaag de dag zijn artsen terughoudend in het voorschrijven van marihuana voor medische doeleinden. Medisch en recreatief gebruik worden nog steeds op één hoop gegooid (hoewel rechters milder zijn gebleken naar medische gebruikers toe in de paar gevallen dat het tot een rechtszaak kwam). De logica achter het oprichten van een club was in de eerste plaats dat er een leeftijdsrestrictie voor leden kon worden opgelegd, waardoor een atmosfeer van ‘verantwoordelijk consumeren’ zou ontstaan. Afgezien daarvan worden medische gebruikers nog steeds gepasseerd. Zij kunnen gebruik maken van de clubs, maar zij krijgen nog steeds geen vergoeding voor medisch gebruik, zoals dat in Duitsland in aantocht is.

De duidelijke commercialisering van de industrie die door de wet van ‘de Groene Roos’ zal worden gecreëerd, zal tevens meer druk op de regering leggen om andere landen te volgen in het geven van een medische status aan marihuanagebruik, alsmede aan het mogelijk maken van een vergoeding vanuit de zorgverzekering voor medische gebruikers.

KAN SPANJE DE WET SNEL DOORVOEREN?

Gezien de huidige politieke trend in Europa, net zoals elders, zou La Rosa Verda zeker snel de deuren kunnen openen, zo niet kunnen aanzetten tot grotere vrijheid, met name vanwege het gebrek aan onderscheid tussen medisch en recreatief gebruik.

Wiettoerisme is hierbij ook duidelijk in opmars, zelfs al ligt de nadruk nu bij lokale gebruikers. De impact op een kwakkelende economie, de toenemende aantrekkingskracht op toeristen en de algemene culturele acceptatie wijzen richting een nieuw tijdperk van liberalisatie in Spanje.

Terwijl coffeeshops bijna overal controversieel zijn, zelfs nog in Canada waar ze op de rand van volledige legalisatie voor recreatief gebruik zitten, zou het goed kunnen dat Spanje het land is waar het concept in stroomversnelling zal raken.